(Dân trí) - Đối với Ukraine, chiến dịch “Mạng nhện” là minh chứng cho khả năng ngày càng tăng của nước này. Còn đối với Nga, đó là “lời cảnh tỉnh” để giải quyết các lỗ hổng trong mạng lưới phòng thủ rộng lớn.

Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) ngày 1/6 đã tiến hành chiến dịch “Mạng nhện”, trong đó các cuộc không kích được thực hiện nhằm vào 4 căn cứ không quân chiến lược của Nga.

Chiến dịch được lên kế hoạch kỹ lưỡng nhắm vào 4 căn cứ không quân của Nga, gồm Olenya ở tỉnh Murmansk, Dyagilevo ở tỉnh Ryazan, Belaya ở tỉnh Irkutsk và Ivanovo ở tỉnh Ivanovo.

Ukraine sử dụng UAV được phóng từ xe tải, nhằm phá vỡ khả năng không quân chiến lược của Nga.

Chiến dịch này, được cho là do Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky giám sát và do người đứng đầu SBU Vasyl Malyuk dẫn dắt, thể hiện chiến thuật quân sự và khả năng hậu cần ngày càng phát triển của Ukraine.

Nguồn gốc của chiến dịch “Mạng nhện”

Cuộc xung đột Ukraine - Nga chứng kiến sự leo thang liên tục trong chiến tranh không thông thường, với máy bay không người lái (UAV) đóng vai trò ngày càng quan trọng. Chiến dịch “Mạng nhện”, theo tiết lộ từ truyền thông Ukraine và được xác nhận bởi các nguồn Nga, là kết quả của hơn 18 tháng lập kế hoạch bởi SBU.

Chiến dịch nhắm vào các tài sản không quân chiến lược của Nga, cụ thể là các máy bay ném bom có khả năng mang đầu đạn hạt nhân và máy bay trinh sát tiên tiến, nhằm làm suy yếu sự thống trị trên không của Moscow.

Theo EADaily, chiến dịch này sử dụng hệ thống máy bay không người lái mắt nhìn thứ nhất - FPV, được vận chuyển sâu vào lãnh thổ Nga thông qua mạng lưới hậu cần tinh vi. Các máy bay không người lái này được giấu trong các cấu trúc gỗ di động gắn trên xe tải, cho phép chúng tránh bị phát hiện cho đến thời điểm phóng.

Chiến lược của SBU không chỉ là cuộc tấn công quân sự mà còn mang tính tâm lý, với việc truyền thông được sắp xếp cẩn thận để khuếch đại tác động.

Các mục tiêu: 4 căn cứ không quân chiến lược của Nga

Bốn căn cứ không quân bị nhắm đến trong chiến dịch “Mạng nhện” là những cơ sở quan trọng đối với khả năng hàng không tầm xa của Nga. Mỗi căn cứ chứa các máy bay tiên tiến, là yếu tố cốt lõi trong chiến lược quân sự của Moscow.

Một công dân Ukraine sống tại Nga được cho là đã thuê các tài xế xe tải địa phương để vận chuyển các máy bay không người lái tấn công đến gần các căn cứ không quân chiến lược của Nga nhằm phục vụ cuộc tấn công.

Một là căn cứ Không quân Olenya (tỉnh Murmansk). Nằm gần Olenegorsk, căn cứ Olenya là nơi đồn trú của các máy bay ném bom chiến lược Tu-22M3, có khả năng mang đầu đạn hạt nhân. Cư dân địa phương báo cáo về các vụ nổ, hỏa hoạn ngày 1/6, cho thấy cuộc tấn công bằng UAV thành công.

Kênh Telegram Baza đưa tin rằng các UAV FPV được phóng từ một xe tải đậu gần căn cứ, với tài xế được cho là không biết về hàng hóa, sau đó bị giam giữ. Cuộc tấn công này, diễn ra cách Ukraine hơn 2.000km, nhấn mạnh sự táo bạo và “tầm với” của chiến dịch.

Hai là căn cứ Không quân Belaya (tỉnh Irkutsk). Nằm ở quận Usolsky, căn cứ Belaya là nơi đồn trú của Trung đoàn Hàng không ném bom hạng nặng Brest Red Banner số 200, được trang bị máy bay ném bom chiến lược Tu-22M3. Thống đốc Irkutsk Igor Kobzev xác nhận một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào đơn vị quân sự ở làng Sredniy Usolsky, với các máy bay không người lái được phóng từ một xe tải, tương tự như chiến thuật tại Olenya. Vị trí xa xôi của căn cứ, cách Ukraine khoảng 4.000km, cho thấy sự phức tạp về hậu cần của chiến dịch.

Ba là căn cứ Không quân Dyagilevo (tỉnh Ryazan). Căn cứ Dyagilevo, nơi chứa các máy bay ném bom Tu-95MS, Tu-22M3, là một mục tiêu khác. Thống đốc Ryazan Pavel Malkov xác nhận cuộc tấn công, với các nguồn tin công khai cho biết các máy bay không người lái FPV đã tấn công căn cứ nhằm làm gián đoạn khả năng ném bom chiến lược của Nga. Tu-95MS, nổi tiếng với tiềm năng tấn công hạt nhân tầm xa, là một trụ cột của không quân Nga, khiến căn cứ này trở thành mục tiêu giá trị cao.

Bốn là căn cứ Không quân Ivanovo (tỉnh Ivanovo). Căn cứ Ivanovo, nơi đặt các máy bay cảnh báo sớm và kiểm soát trên không (AWACS) A-50, cũng bị tấn công. Những máy bay này rất quan trọng để phát hiện hệ thống phòng không của Ukraine, khiến chúng trở thành ưu tiên chiến lược của Kiev. Mặc dù không có xác nhận chính thức từ Nga, các nguồn Ukraine tuyên bố cuộc tấn công đã thành công, có khả năng làm tê liệt năng lực trinh sát trên không của Nga.

Kết quả của chiến dịch “Mạng nhện” dựa vào việc sử dụng máy bay không người lái FPV và hệ thống vận chuyển bí mật. Theo truyền thông Ukraine, SBU đã vận chuyển các máy bay không người lái FPV đến Nga bằng xe tải được trang bị các lán gỗ di động. Những lán này che giấu các máy bay không người lái cho đến khi chúng được kích hoạt từ xa, với mái lán mở ra để máy bay không người lái lao về phía mục tiêu. Phương pháp này cho phép Ukraine vượt qua các hệ thống phòng không của Nga và tấn công sâu vào lãnh thổ đối phương.

Các bài đăng trên mạng xã hội X, mặc dù không mang tính kết luận, cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thực hiện chiến dịch. Trong đó, một bài đăng mô tả các máy bay không người lái phóng từ xe tải gần Olenegorsk, với bằng chứng video được cho là cho thấy các máy bay không người lái cất cánh để tấn công các máy bay ném bom Nga. Một bài đăng khác nhấn mạnh việc sử dụng máy bay không người lái cáp quang, khó bị gây nhiễu hơn, bổ sung một lớp công nghệ tinh vi cho chiến dịch.

Chiến lược truyền thông của SBU cũng được tính toán kỹ lưỡng. Bằng cách nhanh chóng công bố chi tiết về Chiến dịch, Ukraine nhằm tối đa hóa tác động tâm lý, gửi tín hiệu đến Nga và thế giới về khả năng tấn công các mục tiêu chiến lược từ xa. Tên mã của chiến dịch “Mạng nhện”, phản ánh chính xác sự phức tạp trong kế hoạch và các cuộc tấn công liên kết trên khoảng cách lớn.

Thiệt hại của Nga

Giới chức Nga thừa nhận các cuộc tấn công, mặc dù các tuyên bố chính thức còn hạn chế. Tại Murmansk, EADaily báo cáo về các vụ nổ và hỏa hoạn, với việc tài xế xe tải bị giam giữ. Tại Irkutsk, Thống đốc Kobzev xác nhận cuộc tấn công vào đơn vị quân sự, trong khi Thống đốc Ryazan Malkov xác minh cuộc tấn công vào Dyagilevo. Việc thiếu xác nhận chính thức về Ivanovo cho thấy Nga có thể đang giảm nhẹ thiệt hại đối với đội bay A-50, vốn rất quan trọng cho các hoạt động trên không của họ.

Một số nguồn tin báo chí Ukraine ban đầu cho biết, hơn 40 máy bay, gồm Tu-22M3, Tu-95MS và A-50, đã bị phá hủy hoặc hư hỏng. Tuy nhiên, các tuyên bố này chưa được xác minh độc lập và truyền thông Nga chưa cung cấp đánh giá thiệt hại toàn diện.

Ngày 2/6, một quan chức từ Hội đồng An ninh và Quốc phòng quốc gia Ukraine cho hay, chiến dịch đã phá hủy ít nhất 13 máy bay chiến đấu của Nga và làm hư hỏng một số chiếc khác.

Theo giới chuyên gia, việc nhắm vào các máy bay ném bom chiến lược có khả năng gắn đầu đạn hạt nhân và máy bay AWACS cho thấy ý định của Ukraine nhằm làm suy giảm khả năng dự báo sức mạnh và duy trì nhận thức tình huống của Nga.

Sự thay đổi của chiến tranh hiện đại

Chiến dịch “Mạng nhện” đánh dấu một bước leo thang đáng kể trong khả năng chiến tranh bằng máy bay không người lái của Ukraine.

Bằng cách tấn công các căn cứ không quân cách xa hàng nghìn km từ biên giới, Ukraine thể hiện khả năng thực hiện các cuộc tấn công sâu, thách thức cảm giác an toàn của Nga. Việc sử dụng máy bay không người lái FPV, kết hợp với hậu cần bí mật, cho thấy sự chuyển đổi sang chiến tranh “bất đối xứng”, nơi Ukraine tận dụng công nghệ, sự sáng tạo để đối phó với lợi thế về số lượng và vật chất của Nga.

Chiến dịch cũng mang giá trị tâm lý và tuyên truyền. Bằng cách công khai các cuộc tấn công, Ukraine muốn nâng cao tinh thần trong nước và gửi tín hiệu đến các đồng minh phương Tây về quyết tâm và khả năng của mình.

Đối với Nga, các cuộc tấn công phơi bày những lỗ hổng trong hệ thống phòng không, đặc biệt là ở các khu vực xa xôi như Murmansk và Irkutsk. Việc giam giữ tài xế xe tải ở Olenegorsk đặt ra câu hỏi về an ninh chuỗi cung ứng của Nga và khả năng xảy ra mối đe dọa nội bộ.

Máy bay không người lái trở thành đặc điểm nổi bật của cuộc xung đột quân sự Ukraine - Nga, với cả hai bên sử dụng chúng để trinh sát, tấn công và tác chiến tâm lý. Việc Ukraine sử dụng máy bay không người lái FPV trong chiến dịch “Mạng nhện” dựa trên những thành công trước đó như các cuộc tấn công vào nhà máy lọc dầu và cơ sở hạ tầng quân sự của Nga. Việc tích hợp các máy bay không người lái cáp quang như được đề cập, cho thấy Ukraine áp dụng các công nghệ tiên tiến nhất để đối phó với khả năng tác chiến điện tử của Nga.

Về phía Nga, nước này gặp khó trong điều chỉnh các hệ thống phòng không để đối phó với các UAV nhỏ và nhanh nhẹn. Khoảng cách rộng lớn liên quan đến chiến dịch “Mạng nhện” - lên đến 4.000km, nhấn mạnh thách thức trong việc bảo vệ lãnh thổ quá rộng lớn của Nga. Giới chuyên gia nhận định, chiến dịch này có thể khiến Moscow phải tăng cường khả năng phòng thủ hơn nữa đối với các căn cứ không quân trọng yếu, làm phân tán nguồn lực từ các mặt trận khác.

Sự tham gia trực tiếp của Tổng thống Ukraine và người đứng đầu SBU Vasyl Malyuk nhấn mạnh tầm quan trọng chính trị của chiến dịch “Mạng nhện”. Bằng cách trực tiếp giám sát cuộc tấn công, ông Zelensky gửi tín hiệu về quyết tâm của Ukraine trong việc “mang cuộc chiến tranh đến Nga”, ngay cả khi sự hỗ trợ từ phương Tây vẫn rất quan trọng. Chiến dịch cũng ảnh hưởng đến nhận thức của NATO về khả năng quân sự của Ukraine, có khả năng củng cố lập luận của Kiev để nhận thêm viện trợ.

Đối với Nga, các cuộc tấn công là “sự bối rối công khai”, phơi bày những khoảng trống trong hệ thống phòng không và mạng lưới tình báo của họ. Việc nhắm vào các tài sản có khả năng hạt nhân như Tu-22M3 và Tu-95MS làm dấy lên lo ngại về leo thang, mặc dù cả hai bên đã tránh sử dụng ngôn từ hạt nhân trực tiếp.

Cộng đồng quốc tế, đặc biệt là NATO, sẽ theo dõi sát sao hậu quả, vì chiến dịch này nhấn mạnh bản chất đang thay đổi của chiến tranh hiện đại.

Mặc dù chiến dịch “Mạng nhện” dường như là một thành công chiến thuật của Ukraine, vẫn còn một số câu hỏi chưa được giải đáp. Việc thiếu xác minh độc lập đối với các tuyên bố của Kiev về số máy bay bị phá hủy khiến dư luận nghi ngờ về tác động thực sự của chiến dịch.

Truyền thông Nga, bao gồm EADaily và hãng thông tấn TASS, đã cung cấp thông tin chi tiết hạn chế, có thể để kiểm soát câu chuyện. Việc giam giữ tài xế xe tải ở Olenegorsk đặt ra câu hỏi liệu chiến dịch “Mạng nhện” có liên quan đến những người vô tình tham gia hay các chuỗi cung ứng của Nga bị xâm nhập.

Ngoài ra, tính bền vững của các chiến dịch như vậy vẫn chưa chắc chắn. Sự phức tạp hậu cần trong việc vận chuyển máy bay không người lái qua hàng nghìn kilômét cho thấy cần đầu tư nguồn lực đáng kể. Khả năng của Ukraine trong việc lặp lại các cuộc tấn công như vậy sẽ phụ thuộc vào nguồn cung cấp máy bay không người lái, tài trợ và hỗ trợ tình báo từ các đồng minh.

Chiến dịch “Mạng nhện” đánh dấu sự táo bạo trong chiến lược quân sự của Ukraine, thể hiện khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ Nga với sự chính xác và bí mật. Bằng cách nhắm vào 4 căn cứ không quân chiến lược, Ukraine không chỉ làm gián đoạn khả năng không quân của Nga mà còn gửi thông điệp mạnh mẽ về sự quyết tâm của mình. Mặc dù mức độ thiệt hại thực sự vẫn chưa được xác định đầy đủ, sự táo bạo và tinh vi của chiến dịch sẽ có thể vang vọng trong cuộc xung đột đang diễn ra.

Khi chiến tranh bằng máy bay không người lái tiếp tục phát triển, cả Ukraine và Nga sẽ cần thích nghi với thực tế mới này. Đối với Ukraine, chiến dịch “Mạng nhện” là minh chứng cho khả năng ngày càng tăng của mình; đối với Nga, đó là “lời cảnh tỉnh” để giải quyết các lỗ hổng trong mạng lưới phòng thủ rộng lớn.

Thế giới sẽ theo dõi sát sao khi những hệ quả của chiến dịch này diễn ra, định hình tương lai của xung đột quân sự Ukraine - Nga và bối cảnh rộng lớn hơn của chiến tranh hiện đại.